Na czym polega odwrócona osmoza akwarystyczna?

Zakładając akwarium, dbamy, aby zapewnić rybkom jak najlepsze warunki, dobierając odpowiednie podłoże, zapewniając kryjówki, w których będą czuły się bezpiecznie i sadząc roślinki imitujące ich naturalne środowisko. Niestety stosując do podmian wodę kranową, dostarczamy naszym podopiecznym również całą masę zanieczyszczeń i metali ciężkich, których nie są w stanie usunąć nawet najlepsze środki uzdatniające. Jakość wody wodociągowej w Polsce pozostawia wiele do życzenia i mało kto decyduje się na picie jej bezpośrednio z kranu. Również dla naszych wodnych podopiecznych nie powinna być ona środowiskiem życia. Oczywiście są gatunki mało wymagających ryb akwariowych, które wytrzymają dość długi czas w takich niekorzystnych warunkach, jednak należy pamiętać, że będą one bardziej podatne na różne choroby i zwyczajnie skrócimy ich życie. W sklepach zoologicznych można kupować specjalną wodę demineralizowaną, aczkolwiek jest ona stosunkowo droga i w przypadku dużych zbiorników regularne podmiany z jej użyciem zrujnowałyby niemal każdy domowy budżet. Obecnie najbardziej optymalnym finansowo rozwiązaniem jest filtr osmotyczny do akwarium, który jednocześnie jest w stanie zapewnić miękką wodę kompletnie pozbawioną chloru, metali ciężkich, drobnoustrojów o obojętnym pH. Tak przygotowana spełni wymagania nawet najbardziej wrażliwych gatunków ryb, również tych słonowodnych.

Jak działa filtr odwróconej osmozy w akwarium?

W warunkach naturalnych, w organizmach żywych zachodzi proces osmozy. Jest to zjawisko polegające na przenikaniu przez półprzepuszczalną membranę wody o mniejszej gęstości (czystszej), do roztworu o większej gęstości, czyli zawierającego inne substancje. Tak dzieje się na przykład w naszych jelitach lub w korzeniach roślin, które pobierają wilgoć z gleby. Odwrócenie tego procesu dzięki zastosowaniu odpowiedniego ciśnienia pozwala na oczyszczenie wody z niemal wszystkich substancji dodatkowych takich jak zanieczyszczenia, minerały powodujące zbyt dużą twardość, bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty oraz szkodliwe pierwiastki chemiczne. Początkowo odwrócona osmoza wykorzystywana była do odsalania wody morskiej. Obecnie filtry do wody wykorzystujące zjawisko odwróconej osmozy są szeroko stosowane w szpitalach, w przemyśle oraz w gospodarstwach domowych w celu uzyskania wysokiej jakości wody pitnej. Zalety filtrów osmotycznych docenione zostały również przez akwarystów, dla których jest wygodnym sposobem na dostarczenie rybom, a także roślinom i innym hodowanym gatunkom miękkiej i oczyszczonej wody, której parametry można później w łatwy sposób dostosować do wymagań obsady. Dzięki zastosowaniu do podmian oraz napełniania akwariów filtrów RO (z angielskiego reverse osmosis) możliwe jest zapewnienie już na starcie odpowiednich warunków dla wszystkich organizmów wodnych i tym samym uniknięcie wielu problemów wynikających z zastosowania nasyconej chlorem i innymi szkodliwymi substancjami wody kranowej.

W jaki sposób stosuje się odwróconą osmozę w akwarystyce?

W przeciwieństwie do innych typów filtrów akwarystycznych, filtry osmotyczne nie nadają się do stosowania bezpośrednio w zbiorniku. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, każde akwarium ma odpowiednią florę bakteryjną, do której należą dobre mikroorganizmy utrzymujące prawidłowe warunki w stworzonym przez akwarystę środowisku. Membrana osmotyczna znajdująca się w tego typu filtrach jest w stanie "odłowić" nawet najmniejsze zanieczyszczenia i to również spotkałoby dobre bakterie z naszego zbiornika. Po drugie, filtracja RO jest procesem na tyle dokładnym, że w przypadku wód mocno zanieczyszczonych, ilość wody czystej, którą membrana jest w stanie "przepuścić" może wynosić czasem zaledwie 20%. Nie trudno się więc domyślić, że w ten sposób akwarium w bardzo krótkim czasie zostałoby pozbawione niemal całej objętości wody. Trzecim powodem jest jałowość wody osmotycznej. Po przejściu przez membranę woda zostaje pozbawiona niemal wszystkich substancji, które się w niej znajdowały, dlatego, tak jak w przypadku podmian z użyciem kranówki lub wody demineralizowanej, przed wlaniem jej do akwarium dodajemy różnego rodzaju preparaty dostosowujące jej parametry do wymagań obsady. Niemniej jednak, zastosowanie filtrów RO przy podmianach jest niezwykle korzystne dla większości gatunków organizmów hodowanych w akwariach, a dla niektórych może być nawet niezbędne. Należy pamiętać, że filtry, które umieszczamy bezpośrednio w zbiorniku zazwyczaj działają jedynie w oparciu o zwykłą gąbkę, która jest w stanie odłowić tylko i wyłącznie duże zanieczyszczenia mechaniczne, takie jak glony, części roślin, odchody czy resztki pokarmu. Tymczasem substancje najgroźniejsze dla ryb egzotycznych, to chlor, metale ciężkie, a także nadmiar minerałów. Wszystko to znajduje się w wodzie jeszcze zanim trafi ona do akwarium, dlatego tak ważne jest myślenie o odpowiednich jej parametrach, jeszcze zanim zostanie ona nalana do zbiornika. Odwrócona osmoza w akwarium jest obecnie najtańszym i najskuteczniejszym rozwiązaniem tego problemu i stosowana jest przez najlepszych akwarystów przy regularnych podmianach i napełnianiu nowych akwariów.

W jakich akwariach konieczne jest stosowanie wody osmotycznej?

Stosowanie filtrów odwróconej osmozy jest niezwykle korzystne dla wszystkich gatunków hodowanych w akwariach. Dla niektórych bardziej wymagających rodzajów zbiorników są one jednak koniecznością. Należą do nich przede wszystkim:
 

• Akwaria morskie
  Gatunki słonowodne są szczególnie wrażliwe na skład chemiczny wody, dlatego parametry wody w akwarium morskim muszą być idealne. Jako bazy do zasolenia używa się jedynie wody demineralizowanej bez żadnych domieszek, jednak w przypadku dużych zbiorników kupowanie jej w sklepie zoologicznym jest bardzo kosztowne.
• Krewetkaria
  Ze względu na wysoką wrażliwość krewetek na związki miedzi i chemikalia często obecne w wodzie wodociągowej, konieczna jest bardzo dokładna filtracja wody do tego typu akwariów. Dodatkowo woda przeznaczona dla tych niewielkich skorupiaków powinna być miękka, a więc pozbawiona nadmiaru minerałów.
• Akwaria, w których hodowane są wysoko wrażliwe gatunki
  Do takich gatunków możemy zaliczyć przede wszystkim ryby pochodzące z biotopu czarnych wód, takich jak paletki, skalary czy pielęgniczki. Wody te charakteryzują się bardzo kwaśnym odczynem, który w domowych warunkach uzyskuje się na przykład przy użyciu szyszek olchy lub torfu. Może być to jednak bardzo utrudnione w przypadku wód twardych, a do takich niestety należy większość wód wodociągowych w naszym kraju. Dzięki odwróconej osmozie otrzymujemy wodę miękką o obojętnym pH, którą w łatwy i dużo trwalszy sposób można zakwasić, lub w przypadku zbiorników typu Malawi czy Tanganika odpowiednio podnieść pH.

Filtr do akwarium odwrócona osmoza - cena

Ceny filtrów odwróconej osmozy mogą wahać się od około stu do nawet kilku tysięcy złotych i zależą głównie od ich przeznaczenia. Najdroższe są oczywiście systemy o wysokiej wydajności i dużej liczbie stopni filtracji, stworzone w celu dostarczania najlepszej jakości wody pitnej dla całego gospodarstwa domowego. Najprostsza odwrócona osmoza - filtr do akwarium z zastosowaniem trzystopniowej filtracji to koszt rzędu zaledwie stu złotych i bardzo niskie koszty eksploatacji. Przykładem takiego produktu jest filtr Aquarius Mini-P 100, dostępny w ofercie firmowego sklepu marki Global Water.